Coi thi THPT quốc gia: Liệu có trung thực?

Tổ chức cụm thi trong phương án chính thức về thi THPT quốc gia năm 2017 quy định mỗi tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (gọi chung là tỉnh) tổ chức một cụm thi do sở giáo dục và đào tạo (GD-ĐT) chủ trì dành cho tất cả thí sinh của địa phương. Sở GD-ĐT các tỉnh bố trí cán bộ thực hiện những khâu tổ chức thi theo quy chế. Bộ GD-ĐT cử cán bộ, giảng viên từ đại học, học viện, trường ĐH, CĐ đến các tỉnh để phối hợp, hỗ trợ tổ chức thi.

Thi tại địa phương sẽ “dễ thở”?

Kỳ thi THPT quốc gia “2 trong 1” trong 2 năm vừa qua (2015, 2016) đã có nhiều điều chỉnh theo hướng tốt hơn. Cụ thể, từ 38 cụm thi trên cả nước do các trường ĐH chủ trì và 61 cụm thi địa phương do Sở GD-ĐT chủ trì trong năm 2015, đến năm 2016 còn 70 cụm thi ĐH và 50 cụm thi tốt nghiệp đã giảm chi phí, tạo điều kiện thuận lợi cho thí sinh, phụ huynh. Tuy nhiên, với việc tổ chức 2 loại cụm thi (cụm thi địa phương (2015), cụm thi tốt nghiệp (2016) vẫn có dư luận xã hội cho rằng không công bằng.

Thực tế cho thấy công tác coi thi giữa 2 hình thức tổ chức cụm này có sự bất thường về số lượng thí sinh vi phạm quy chế thi. Chất lượng, năng lực học tập, ý thức thi cử của các thí sinh tại cụm thi địa phương không bằng thí sinh cụm thi ĐH nhưng số lượng bị lập biên bản lại ít hơn nhiều.

Coi thi THPT quốc gia: Liệu có trung thực? Đối chiếu hồ sơ của thí sinh trong kỳ thi THPT quốc gia 2016 Ảnh: TẤN THẠNH

Sự thiếu công bằng này xuất phát từ khâu coi thi. Cụm thi ĐH được coi thi rất chặt chẽ, nghiêm túc. Thí sinh vi phạm quy chế nếu bị phát hiện đều bị xử lý, lập biên bản ngay lập tức. Còn ở cụm thi tốt nghiệp địa phương, cán bộ, giám thị có tư tưởng, thái độ coi thi nhẹ nhàng, dễ dãi. Họ thường “bỏ qua” hoặc chỉ dừng lại ở mức nhắc nhở các trường hợp thí sinh vi phạm quy chế thi vì là “người nhà”; vì thuộc diện học trung bình hay yếu, chỉ mong thi đỗ tốt nghiệp nên được tạo điều kiện tối đa. Rõ ràng, với tình trạng coi thi “tháo khoán” phổ biến ở các cụm thi địa phương nên tại nhiều nơi, số lượng bài thi bị điểm liệt ít, phổ điểm các môn tự luận cao, dẫn đến kết quả đỗ tốt nghiệp vượt hẳn cụm thi ĐH.

Các trường ĐH vẫn phải “cầm trịch”

Những tiêu cực, hạn chế, bất thường, bất công từ khâu coi thi tại các cụm thi địa phương đã bộc lộ rõ qua 2 năm 2015, 2016 và nhiều năm trước đó. Các chuyên gia giáo dục, thầy cô giáo chưa thật yên tâm khi thống nhất một cụm thi ở mỗi tỉnh, thành trên phạm vi cả nước nhưng lại do sở GD-ĐT chủ trì. Công tác phối hợp, hỗ trợ của cán bộ, giảng viên các trường ĐH, CĐ đối với các sở GD-ĐT nếu làm không kỹ thì dễ rơi vào tình trạng hình thức, như cuộc “dạo chơi”, khó có thể đem lại hiệu quả và bảo đảm tính nghiêm túc, đúng quy chế thi.

Những tồn tại, tiêu cực, thiếu công bằng, thiếu khách quan trong khâu tổ chức coi thi tại cụm thi địa phương rất dễ lặp lại khi mà căn “bệnh thành tích” chưa được đẩy lùi; tư tưởng cục bộ, địa phương vẫn còn đó; những mối quan hệ, nhờ vả... còn khó lường. Có người nhầm tưởng các môn thi, bài thi tổ chức bằng hình thức trắc nghiệm khách quan (trừ môn ngữ văn) sẽ triệt tiêu được các hiện tượng tiêu cực trong phòng thi như “gà bài”, coi bài nhau. Thực ra, hình thức trắc nghiệm càng dễ để “gà bài”, trao đổi với nhau, mặc dù mỗi thí sinh có đề thi riêng, chỉ 15% câu hỏi giống nhau.

Theo đó, để bảo đảm khách quan cho kỳ thi này, cần huy động khoảng 20%-30% cán bộ, giảng viên ĐH thuộc loại “tinh hoa” làm nòng cốt cho mọi hội đồng coi thi; số còn lại huy động đội ngũ giáo viên phổ thông tại chỗ. Các trường ĐH phải ở vị trí “cầm trịch”, “chủ trì” thì mới bảo đảm cho kỳ thi nghiêm túc, đúng quy chế, những hoài nghi của xã hội lâu nay sẽ không còn.

Một khi Bộ GD-ĐT đã quyết tâm giao quyền chủ trì cho các sở GD-ĐT thì cần chuẩn bị và làm thật tốt, bài bản về công tác phối hợp, hỗ trợ của cán bộ, giảng viên các trường ĐH. Cần chọn lựa những cán bộ, giảng viên có tinh thần, trách nhiệm cao, có nhiều kinh nghiệm về công tác tổ chức thi và không thỏa hiệp trước các biểu hiện tiêu cực, lệch lạc của hội đồng coi thi.

Đừng “cưỡi ngựa xem hoa”

Chức năng giám sát, thanh tra của các sở, các trường ĐH và Bộ GD-ĐT phải thực chất, luôn làm đúng vai trò, chức năng. Dư luận xã hội không chấp nhận các đoàn thanh tra “cưỡi ngựa xem hoa”, thiếu trách nhiệm trong việc giám sát thực hiện kỷ luật trường thi. Có vậy, kỳ thi THPT quốc gia năm 2017 mới thành công trọn vẹn trên mọi phương diện.